Öncelikle Deck nedir? Bunu açıklamaya çalışalım. Deck, İngilizce kökenli bir kelime olup Güverte, Üst Kısım, Kat şeklinde farklı farklı Türkçe sözlük karşılıkları olan ancak Zemin Sektöründe ise genellikle dış mekanlarda kullanılan doğal ahşaplar olarak bilinen değişik tropik ağaçların tümünün genellemesinde kullanılan bir terimdir.
Peki doğal ahşabın dış mekana dayanıklılığı nasıl mümkün olmaktadır? Doğada, yapısı ve dokusu gereği dış mekana dayanaklı olan ağaçlar zaten doğal yöntemlerle yetişmektedir. Bunların en başında Teak gelmekte olup Iroko, Dişbudak, Ipe ve Bangkirai gibi ağaçlar da yine Deck amaçlı kullanılabilecek dış mekana uygun ahşaplardır.
Diğer bir yöntem ise yine bu ağaçları Thermo (Isıl İşlem) işlemi denilen yüksek sıcaklıktaki fırınlarda ahşabın bünyesinde bulunan tüm damarlarındaki suyu yok ederek bir başka deyişle ağacı tamamen öldürerek; güneş, yağmur, kar gibi dış faktörler yani soğuk ve sıcak hava şartları karşısında hiç çalışmayacak (dönmeyecek, genleşmeyecek veya büzüşmeyecek) hale getirilmesi yöntemidir. Birde yukarda saydığımız ağaçlardan başka dış mekanda kullanılan nispeten diğerlerine göre daha az mukavim olan ancak fiyat anlamında daha ekonomik olan Çam ağacı bulunmaktadır. Dış mekanda kullanılan çam ağacını ise yine thermo işlemi yapılmış haliyle veya Emprenye işlemi denilen bünyesine çeşitli kimyasallar zerkederek hem hertürlü böceğe karşı önlem alınmış hemde çalışması minimize edilmiş haliyle kullanılmasını tavsiye etmekteyiz.
KARKASLI + KLİPSLİ SİSTEM DECK UYGULAMASI:
Uygulama kolaylığı, uygulama sonrası çıkabilecek sorunlara daha kolay ve çabuk müdahale edilebilmesi ve ekonomikliği açılarından tüm Deck Uygulama Yöntemleri arasında en çok tercih edilenidir.
Öncelikle uygulama yapılacak mekanda, şayet altında kullanım alanı var ise Su İzolasyonu yapılması gerekmektedir. Bir başka önemli konuda bu sistemde paneller arası açık kalacağından yani bu boşluklardan su gireceğinden kesinlikle uygulama yapılan mekanda bir eğim olması ve eğimin bittiği bölümlerde de suyu tahliye edecek süzgeçlerin önceden konulmuş olması gerekmektedir.
Uygulama ismindende anlaşılacağı gibi deck panellerinin altında karkas diye nitelendirilen genellikle ahşaptan ( ahşap yerine demir kutu profillerde kullanılabilir), diğer malzeme geçişlerine göre yüksekliği (kot'u) ayarlanması için değişik ebatlarda ama genellikle 3x5cm kesitli dikdörtgen kesitli elemanlardır. Mekanın büyüklüğüne göre 60m²'den küçük mekanlar için mevcut zemine sabitlemeye gerek olmayan fakat daha büyük alanlar için ise şayet zeminde izolasyon var ise güçlü dış mekan tutkalları (OCK olarak Sika markalı ürünlerini tavsiye ediyoruz) ile sabitlenmesi gereken yok ise de üstten zemine dübel+vida şeklinde sabitlenmesi gerekmektedir. En ideal karkas açıklığı (iki karkasın birbirleriyle olan mesafesi) 40cm'dir. Bu açıklığın 40cm'den daha büyük olması ileride deck panelleri üzerinde yürürken esnemelerin ve vibrasyonun artmasına neden olacaktır. Karkasların hangi yönde atılacağı, decklerin hangi yönde döşeneceğiyle alakalıdır. Deck'ler X yönünde döşenecekse Karkaslar ters yönde yani Y yönünde döşenmelidir. Karkaslar genellikle altta kalıp her ne kadar gözükmeyecek olsa da biz OCK olarak hangi ağaç cinsi kullanılıyorsa yine karkas olarak da aynı oranda çalışmaları açısından yine o ağaç cinsinin kullanılmasını önermekteyiz. Maliyetlerin düşürülmesi istendiğinde daha uygun fiyatlı olan Emprenye Çam, Thermo Dişbudak gibi ahşaplarda karkas amaçlı kullanılmaktadır.
Karkas uygulamasının tüm mekanda bitirilmesinden sonra (tamamen bitirilmeden deck uygulamasına başlangıç yapabilmeye yetecek kadar alan oluşturulduktan sonrada uygulama yapılabilir) Deck uygulamasına geçilir. Nereden başlanılacağına yani tam panelin nereye gelmesinin kararlaştırılmasından ve varsa mevcut duvarlara göre gönye alınmasından sonra ilk panel konulup, deck paneli üzerindeki kanallara klips denilen (plastik veya metal) bağlantı aparatları sıkıştırılır, üzerinde bulunan deliklere, karkas kalınlığını aşmayacak boyuttaki çelik vidalar sıkıca vidalanır. Deck panelleri genellikle piyasada; 100-300cm boylarında, 10-15cm genişliğinde ve 15-20mm kalınlığındaki ebatlarda bulunmaktadır. Kanallar genellikle sadece uzun kenara paralel olacak şekilde panelin her 2 tarafında açılmış olup kafalarda kanal bulunmamaktadır. Ancak bazı markalarda finger+joint sistemi denilen kafa noktalarında panellerin birbiriyle öpüştürülerek adeta tek parçaymış gibi kullanılanları da mevcuttur. Deck panel kafalarında herhangi bir işlem yapılmadıysa burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus hiç bir zaman deck panelleri iki karkas boşluğuna gelmeyecek şekilde ayarlanmalıdır. Şayet ürünün boyları nedeniyle bu şekilde boşluğa geliyor ise panel gereken yerinden kesilerek, birleşim tam olarak karkasın ortasında gerçekleştirilmelidir. Klips olarak ise OCK olarak bizler plastiğe göre daha dayanıklı olan metal klipsler kullanılmasını önermekteyiz.
Tüm döşeme işlemi bittikten sonra ağaç yüzeyinin pürüz durumuna göre gerekmesi durumunda öncelikle Sistre işleminin yapılmasını akabinde ise en az 2 kat Teak Yağı sürülerek, bütün işlemler tamamlanmış olur.
Hangi yöntemle yapılırsa yapılsın, uygulaması tamamlanmış Deck'leri uzun süre sorunsuzca kullanabilmek için tüm dış mekan deckler yaz ve kış aylarına girişten önce her 6 ayda bir mutlaka gerekli zımpara ve özellikle Teak Yağı uygulamaları yinelenmelidir.
DOĞRU TEKNİK VE MALZEMELER İLE KARKASLI+KLİPSLİ TEAK DECK UYGULAMA DETAYLARI
Karkas (Ahşap Konstrüksiyon):
40 mm x 40mm x Serbest Boylarda Fırın Kurusu İroko karkas (alt konstrüksiyon), deck uygulamasının temelini oluşturur. Bu nedenle malzeme seçimine azami derecede önem gösterilmelidir. Doğru deck uygulaması doğru karkas seçiminden başlar. Bu nedenle deck ve alt konstrüksiyon malzemesinin aynı nem değerlerinde olması çalışma davranışlarının aynı orantıda gerçekleşmesini sağlayacaktır.
Fırın Kurusu İroko Karkas (Alt Konstrüksiyon) Ölçüleri:
Ağaç cinsi : Fırın Kurusu İroko
Kalınlık : 40 mm
Genişlik : 40 mm
Boy : 700 – 3000 mm
Deck Kalitesi Nasıl Olmalıdır?
Ekstra kalite Teak (Myanmar) deck malzemeler bir yüzleri budaksız malzemeler olmalıdır. Alt tarafında (görünmeyen kısmında) düşmeyen budak, profil bıçak izi ve ölçü kurtarmama gibi durumlar olabilmektedir.
Zemin Nasıl Olmalıdır?
Zemin yüzeyi düzgün ve mastarında olmalıdır. Uygulama yapılacak zemin kuru ve sert olmalı karkasların toprakla teması önlenmelidir. Zemin, beton ise nemi %14’ü geçmemelidir. Zeminde su birikmesi önlenmeli ve suyun istenen yöne gidebilmesi için yüzeye % 1,5 gidere doğru eğim verilmelidir. Dış mekânda yapılacak uygulama için su akış yönleri çok iyi tahlil edilmeli; decklerin altında suyun birikmesi önlenmelidir. Zemin beton ise sürme izolasyon yapılarak betonun su emmesinin engellenmesi tavsiye edilir.
MONTAJ SIRASINDA KULLANILACAK YARDIMCI MALZEME ÖZELLİKLERİ:
Klips:
PA 6 malzemeden üretilen Deck Klips her türlü ağır iklim şartlarına dayanıklıdır. Poliamid 6 (PA 6, Nylon 6.6), katkısız, pigment içeriklidir. Ergime noktası 215 oC, sertlik 76 shore D, yoğunluk 1,114 gr/cm³ tür.
Vida:
Ahşap deck uygulamalarında; Pi-Clips sistemi ile yapılan görünmez uygulamalarda da AISI 304 kalite olarak bilinen paslanmaz çelikten üretilen, %18 krom, %9 nikel, %4 bakır içeren ve A2 paslanmaz olarak kodlanan ahşap vidalarının kullanılmasını önerilmektedir. Bu uygulamalarda, klips ve karkasa uygun ölçülerde vidaları kullanmak önemlidir.
Üstten yapılacak görünür uygulamalarda, decke ve alt karkasa uygun, silindir başlı ve sabitleme dişli A2 paslanmaz veya dekoratif başlı sabitleme dişli A2 paslanmaz vidaların kullanılması önerilmektedir. Montaj sırasında, vidaya uygun aşamalı matkap ucu ile ahşabın delinmesi ve ahşapta oluşabilecek renk değişimini önlemek için hemen temizlenmesini önemlidir.
Deniz suyuna maruz kalan yerlerde, AISI 316 kalite olarak bilinen paslanmaz çelikten üretilen A4 paslanmaz olarak kodlanan vidaları kullanılması önerilmektedir.
Vida tercihinin doğru yapılması, oluşabilecek paslanmaların minimum seviyede kalmasını ve güvenli montajı sağlayacaktır.
Tutkal:
Deck ile karkasın, karkas ile zeminin birleştiği (tutunduğu yüzey) yüzeylerde, D4 normunda poliüretan esaslı suya dayanıklı tutkal veya NP1 kullanılması tavsiye edilmektedir. Kullanılan tutkalın değişken hava koşullarına dirençli, havadaki nem ile kürleşen UV ışınlarına karşı dayanıklı, silikon içermeyen, çok farklı ağaç türlerinde üstün yapışma gücüne sahip, eskimeye karşı dirençli özellikte olması gerekmektedir.
Uygulama:
Uygulama, +7°C ile +35°C sıcaklık arasında yapılmalıdır. Tutkalın sürüleceği yüzeyin toz, yağ ve kirden arındırılmış olması gerekmektedir. Ahşap parçanın genişliğine göre tutkal; Belirli aralıklarla yatay veya dikey bir şekilde aralarda hava sirkülasyonun olması için ‘’ES’’ seklinde uygulanarak sürülmelidir.
Transparan Renkli Yağ:
UV ışınlarından kaynaklanan renk solmasını geciktirmek, yağmurların bırakabileceği lekelere karşı korumak, yüzeysel ve baş çatlaklarının oluşmasına engel olmak için decklerin doğru bir üst yüzey işleminden geçmesi önemlidir.
Teknik Bilgi:
Kullanılacak olan boya veya yağların;
• Egzotik ahşaplar için uygun olması,
• Reçine yapısının dış mekâna uygun ve sararmaya dirençli olması,
• Tüm sistemin su itici ve buhar geçirgen yapıda olması,
• UV ışınlarına karşı dirençli pigment içeren ürünler olması önemlidir.
Doğru yüzey işlemi için;
• Önerilen “boya”, “vernik” veya “yağ” sisteminin en az bir katının, montajdan önce ahşabın alt yüzüne de uygulanmalıdır. Uygulama sırasında kesilen parçaların baş kısımlarına yağ sürülmelidir.
• Üreticinin “teknik bilgi föyünde” (Technical Data Sheet) belirttiği miktar ve yöntem ile işlem yapılmalıdır.
• Uygulamalar doğrudan güneş ışığı altında veya yağmurlu havalarda yapılmamalıdır. Yağış beklentisi varsa 2 günlük yağmurdan koruma süresi hesaplanmalıdır.
• Uygulama ortam sıcaklığı 15°C-25°C arası olması ve uygulama sırasında bağıl nemin %75 in altında olmasına dikkat edilmesi gerekir.
• Uygulamadan önce ahşaplar toz ve diğer yabancı maddelerden arındırılmalıdır.
Uygulama:
Dış mekân “yatay yüzeylerin” aşınma katsayısı daha yüksek olduğu için, Teak deck için ahşaba penetre olan, film oluşturmayan, sezonluk bakımı kolay, UV dayanımlı pigment içeren yağ ve koruyucular kullanılmalıdır. Bu tür ürünlerde ahşabın dokusunu, rengini ve doğal güzelliğini değiştirmeyen renkli ürünler tercih edilmelidir.
Birinci kat montajdan önce olacak şekilde, minimum iki kat uygulama yapılmalıdır. Malzemenin ahşaba iyice yedirilmesi önemlidir. Katlar arası pürüz zımparası yapmak, yüzey düzgünlüğünü ve dayanımı arttırır. Uygulama fırça veya rulo yardımı ile yapılmalıdır. Homojen bir görünüm elde edebilmek için, ahşaptaki damarların yönünde uygulama yapılması tavsiye edilir. Deck yağı üreticisinin “teknik bilgi föyünde” (Technical Data Sheet) belirttiği miktar ve yöntem ile koruyucu işlem yapılmalıdır.
Not: İnsan ve çevre sağlığı açısından VOC (uçucu organik bileşen) oranı düşük, EN 71-3’e (Oyuncak Güvenliği Yönetmeliği) uygun ürünlerin kullanılması tavsiye edilmektedir. Yüzey ürünleri, insan sağlığına zararlı ağır metaller içermemelidir. Ürünler içerisindeki arsenik, krom, bakır, kurşun, cıva, alüminyum, baryum, bor, çinko, kadmiyum, kalay, kobalt, mangan, nikel, stronsiyum ve selenyum gibi ağır metaller belirlenmiş olan sınırın altında olmalıdır.
KARKAS+KLİPSLİ TEAK DECK UYGULAMASI ÖNCESİ VE SONRASI DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Karkas (Ahşap Konstrüksiyon) Uygulaması:
Ahşap karkasların altına karkasları zeminden koparmak, su akışını ve hava sirkülasyonu sağlamak için zeminden 5-7 mm’ye kadar kauçuk pad yada piyasadan tedarik edilebilecek hazır "Takoz Yükselticisi" kullanılması önerilmektedir. Bu sayede decklerin altında suyun birikmesi önlenecektir.
a. Karkaslar, zemine direkt monte edilecekse havşa açarak veya torsiyon gücü yüksek A2 paslanmaz çelik vidalar ya da buldex kullanılmalıdır. Vida aralıkları 30 cm olmalıdır. Ahşap decklerde oluşabilecek kırılmaları önlemek için, karkaslar arası mesafeler deck malzemelerin kalınlık ölçüsüne ve ağaç türüne bağlı olarak belirlenmekle birlikte minumun 30 cm aralıkta konstrüksiyon oluşturulmalıdır. Bu mesafe sayesinde ihtiyaç duyulan hava sirkülasyonu sağlanacaktır.
b. Zeminde izolasyon varsa bu izolasyonu delmemek için gerekli önlemler alınmalı ve ahşap karkasları zemine yapıştırılması için epoksi veya poliüretan bazlı tutkallar ile yapıştırılmalı ve kuruması için gerekli süre mutlaka beklenmelidir.
Karkasların zeminden yükseltilmesi gereken durumlarda firmamızdan da tedarik edilebilecek pedestal ayaklar veya paslanmaz kutu profil kullanılabilir. Ahşap dışında farklı bir metal konstrüksiyon malzemesinin ( galvanizli kutu profil, alüminyum vb ) kullanılması durumunda, ahşapla farklı çalışma göstereceğinden bu konstrüksiyon malzemelerinin üzerine tekrar Fırın Kurusu İroko ahşap karkas kullanılmalıdır.
Teak Deck Uygulaması:
Ahşapların duvarla veya herhangi bir yüzeyle buluşması durumunda başlarında 1.5 cm, kenarlarından da 1.5cm boşluk bırakılmalı, deckler arasında ise kullanılan boşluğun minimum 4-5 mm olması gerekmektedir. Deck Plastik Klips kullanıldığında bu boşluk kendiliğinden sağlanmaktadır. Decklerin başlarında baş açma detayı uygulanması önerilir.
a. Klipsli Deck Uygulama: Klipsli deck uygulamasında ilk ve son sıradaki decklerin, klips kullanılamayan kenarlarını üstten vidalayarak sabitlemek gerekmektedir. Bu vidalar ahşap decklerin kenarından en az 2 cm içerisinden atılmalıdır.
b. Üstten Vidalı Deck Uygulama: Havşa açmadan kullanılabilen torsiyon gücü yüksek vidalar tercih edilebilir. Aksi takdirde sert ağaçlarda havşa açmak gerekir. Deck uygulamasında kullanılacak vidaların A2 paslanmaz çelik olması gerekmektedir. Kullanılan vidalar, decklerin yanlarından 2 cm içerisinden ve ikişer adet vida ile monte edilmelidir. Decklerin uç uca geldiği kısımlarda ikişer vida ile karkasa monte edilmelidir. Deniz iskeleleri ve benzeri uygulamalarda üstten vidalı sistem ve alt konstrüksiyonun ara mesafelerine göre gerekli kalınlıkta ahşaplar kullanılmalıdır.
